Aanleiding

Genemuiden bestaat op 14 januari 2025 als stad 750 jaar. Ook de plaatselijke kerk bestaat dan 750 jaar. Om dat te herdenken en te vieren is dit jubileumboek geschreven met als titel: ‘Aan enen stroom geplant, 750 jaar kerk in Genemuiden’. Dankzij de financiële bijdrage van de bur­ger­lij­ke gemeente en sponsoren uit de Hervormde, de Hersteld Her­vormde en de Gereformeerde Gemeente kan het boek aan­­geboden worden voor de intekenprijs van € 24,95. Daarna kost het boek € 34,95. Voor deze waarschijnlijk eenmalige uitgave kunt u intekenen via www.750jaarkerk.nl of 038-3857966 met ver­mel­ding van naam, adres, telefoonnummer, mailadres en aantal te reserveren boeken. In­te­ke­­nen kan tot en met 30 mei 2024. Verwachte verschijningsdatum eind oktober.

Vorm

Het kijk-leesboek (groot formaat boek, harde kaft, in kleur, ca. 450 illustraties, ca. 525 blz.) is  geschreven op persoonlijk initiatief (G.J. Westhoff). Mee­le­zers waren o.a. dr. W.J. op ’t Hof, dr. W. Verboom, dr. B.J. Spruyt, dr. Th. van den End en ds. G.H. Molenaar.

Inhoud

Hoofdlijn

Het begint met de rooms-katholieke periode. Daarna gaat de kerk mee met de Reformatie. Van de 49 predikanten die dan Genemuiden dienen (1591 – 1985)  is een korte biografie geschreven, vaak aangevuld met hun portret. Achterin is  een lijst met pastoors/priester en predikanten van de Hervormde en de Hersteld Hervormde Gemeente opgenomen.

Tijdvakken

De hoofdstukindeling volgt de rooms-katholieke periode, de Reformatie, Nadere Reformatie, Kerk na de Franse Tijd en de negentiende eeuw. De twintigste eeuw is ingedeeld in drie periode: voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Ieder tijdvak wordt ingeleid met een stuk algemene kerkgeschiedenis, waarna de plaatselijke geschiedenis volgt.

Prediking

Van 21 Genemuider predikanten zijn preken, meditaties, gedichtenbundels en een vragenboekje bewaard gebleven, waarvan ook uit de tijd van de Reformatie, de zeventiende en de achttiende eeuw. Van al deze geschriften zijn delen in het boek opgenomen. Het laat ons zien onder welke prediking Genemuiden van rooms-katholiek protestants is geworden en in welke mate de leer die klonk van de hervormde kansel gelijk gebleven is (continuïteit) of veranderde (discontinuïteit). Daarbij vormde het gebed voor de predikanten uit de Dordtse leerregels ‘Hij begiftige de getrouwe dienaars van Zijn Woord met de Geest van wijsheid en onderscheid, opdat alle hun redenen mogen gedijen tot eer van God en tot stichting van de toehoorders.’ de bril waardoor de prediking werd bezien.

Historische wetenswaardigheden

Door heel het boek staan tal van deelonderwerpen, zoals: het huis Waterstein en de Moderne Devotie, een middeleeuwse Genemuider trouwerij en het scheef lopend straatje in Manhattan, predikantengraven op de oude begraafplaats, slaven op Papua Nieuw Guinea vrijgekocht met geld van een Genemuiden predikant, geloofsbeleving van Genemuider personen als Margje Groothuis, Jan Biezepol en Hendrik Jonker, meester Adriaan Vos en zijn in Genemuiden opgegroeide en landelijk bekende zoon ds. G.J. Vos. Hij en zijn Genemuider jeugdvriend H.V. Hogerzeil speelden een cruciale rol bij de Doleantie. Vos hoort wat zijn denken betreft bij mannen als Groen van Prinsterer en Hoedemaker. Een driemanschap dat goed is voor een stukje hervormde kerkvisie en christelijk-historisch denken. Een visie waar men in de twintigste eeuw steeds weer op terugvalt. Verder gaat het boek over diverse oude kerkbijbels uit Genemuider families en uit de kerk zelf, ds. Doornenbal aan de Oosterkaai, de zondagsschool, de tunnel onder de kerkvloer, een glimp van het oude kerkmeubilair, enz., enz. De geschiedbeschrijving stopt rond 1985 met enkele uitlopers naar heden.

Kerkgeschiedenis die iedereen aangaat

De eerste 600 jaar kerkgeschiedenis gaat iedereen in Genemuiden aan. Ten eerste omdat destijds iedere familie kerkelijk betrokken was. En omdat pas vanaf 1834 de gereformeerde kerken ontstaan. Voor de Gereformeerde Gemeente loopt de gezamenlijke kerkgeschiedenis door tot rond 1900. Het boek volgt verder de geschiedenis van de hervormde gemeente.

Als u nog iets hebt…

Mocht u nog iets hebben of weten waarvan u denkt dat het echt nog van belang kan zijn voor dit boek, dan houd ik me daar uiteraard voor aanbevolen.

 Aanbeveling ing. E.J. Bilder, burgemeester van Zwartewaterland

Gedurende die 750 jaar hebben de kerken in Genemuiden altijd een centrale positie ingenomen. De Grote kerk neemt daarbij een bijzondere plaats in. De stad is min of meer om de kerk ontstaan. De kerk neemt al 750 jaar een centrale plek in Genemuiden, niet alleen stedenbouwkundig, maar ook in de hoofden en harten van de inwoners draait het om kerk en geloof.

Onze stadsgenoot Gert-Jan Westhoff heeft een uitgebreid boek geschreven over de geschiedenis van deze kerk. Een standaardwerk. Omdat het belangrijk is onze geschiedenis goed te documenteren, kennis over te dragen en mensen, bewust te maken van de bijzondere geschiedenis van onze stad steun ik dit initiatief van harte.

 Aanbeveling ds. G.H. Molenaar, hervormd predikant te Genemuiden

‘Aan enen stroom gepland’ is een prachtig boek voor jong en ouder! Met wetenschappelijke precisie, maar toch heel eenvoudig verteld, geeft Gert-Jan Westhoff een blik in de 750 jarige geschiedenis van de Hervormde kerk in Genemuiden. Woorden en beelden wisselen elkaar af, zodat het voor iedere leeftijd boeiend is. Het blijkt dat er vanuit lokale gebeurtenissen in Genemuiden lijnen liggen naar de Vaderlandse geschiedenis tot aan het wegennet in New York city. Bovenal blijkt uit dit boek hoe trouw de HEERE is! Dat Hij eeuw uit eeuw in Zijn Woord laat verkondigen tot heil van heel Genemuiden!

Aanbeveling historicus dr. B.J. Spruyt

Als ik aan Genemuiden denk, denk ik in de eerste plaats aan de indrukwekkende beschrijvingen die ds. Doornenbal ons heeft nagelaten van ontmoetingen daar met oprechte vrome christenen. Genemuiden heeft een rijk geestelijk leven gekend, dat zich voor een niet gering deel in en rondom de oude Hervormde Kerk heeft gecentreerd. Hoe rijk, en inspirerend, de geschiedenis van die kerk en haar leden nog altijd kan zijn, bewijst dit boek van de heer G. J. Westhoff, dat zeer zorgvuldig en vooral met heel veel liefde is geschreven. Een boek als dit houdt ons een spiegel voor, waarin we wellicht op ons gemis en onze tekorten worden gewezen. Des te belangrijker dat het boek verschijnt en dat we het goed lezen!