De gemeente Zwartewaterland verwacht in 2024 met een tekort van 900.000 euro binnen het sociaal domein te kampen. Dit domein omvat samenwerking met maatschappelijke organisaties op het gebied van gezondheid, welzijn en veiligheid van inwoners. Het grootste probleem zit bij de jeugdzorg. Net als in de rest van Nederland lopen de zorgkosten in Zwartewaterland sterk op. De vraag is nu: wat valt daaraan te doen?
De gemeente had voor 2024 een begroting vastgesteld van 16,8 miljoen euro, maar de werkelijke kosten worden geschat op 17,7 miljoen euro. Geschat omdat de cijfers van het laatste kwartaal van 2024 nog niet officieel zijn. Met name de jeugdzorg viel duurder uit. Hoewel het aantal jongeren dat jeugdhulp ontvangt slechts licht steeg, zijn de casussen/problemen steeds complexer, wat leidt tot hogere kosten. Wethouder Van der Poel waarschuwde zelfs dat het tekort mogelijk boven de één miljoen zal uitkomen.
Ook de uitgaven binnen de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) liggen hoger dan begroot, met een overschrijding van 128.000 euro. De Wmo is bedoeld om inwoners te ondersteunen bij zelfstandig wonen en maatschappelijke participatie, zoals huishoudelijke hulp, dagbesteding en woningaanpassingen. Door vergrijzing neemt het aantal cliënten toe, terwijl ook hier de complexiteit van de zorgvragen en stijgende prijzen een rol spelen. Daarnaast blijft de gemeente achter met de huisvesting van statushouders, door het aanhoudende woningtekort. Wethouder Van der Poel gaf aan de ontwikkelingen op dit vlak nauwlettend te volgen, mede in relatie tot beleid vanuit minister Faber.
Bezorgdheid binnen de gemeenteraad
Al met al dus zorgwekkende cijfers. De financiële druk was ook voor de gemeenteraad een punt van zorg. De kosten lopen uit de hand en ook de wachttijden nemen toe. Vooral bij de Wmo zijn de wachttijden voor een eerste gesprek opgelopen tot tien weken, terwijl de norm op acht weken ligt.
BGZ en het CDA dringen aan op meer transparantie in de cijfers. Hoewel er een dashboard is met een samenvatting van de zorgkosten, pleiten BGZ en het CDA voor inzicht in de onderliggende harde cijfers en doorstroomgegevens om te zien waar het schort. Zo gaf wethouder Van der Poel aan dat de twintig zwaarste jeugdzorgcliënten samen drie miljoen euro kosten, bijna de helft van het totale jeugdzorgbudget. Deze enkele, zeer dure casussen leggen een enorme druk op het zorgbudget. Beide partijen zouden graag meer van dat soort achterliggende cijfers zien.
Hoewel de andere coalitie partijen CU en PvdA zich wat meer op de achtergrond hielden, mengde de SGP zich in het debat. De grootste coalitiepartij, sloot zich – uiteindelijk – aan bij de roep om meer inzage. De partij maakt zich zorgen over de financiële houdbaarheid van het zorgbeleid, aangezien een daling van de zorgkosten niet in de lijn der verwachting ligt. De SGP stelde de vraag of alles nog wel te behappen is of dat er keuzes gemaakt moeten worden. De gemeente zet veel in op preventie, maar hoeveel bespaart dat?
Preventie als mogelijke oplossing
Een vraag die niet op positieve geluiden kon rekenen bij de CU, de PvdA en het CDA. Zij zien preventie als hét middel om op lange termijn kosten te besparen. Toch willen de SGP en BGZ hier graag meer inzicht in.
Vooralsnog blijft de vraag hoe de sterk oplopende kosten kunnen worden beteugeld. Het raadsvoorstel was vooral ter kennisgeving, zonder dat er concrete oplossingen werden gepresenteerd. Wel wil het college verder inzetten op preventie, dat is in lijn met de landelijke richtlijnen. Het merendeel van de raad wil bovendien meer inzicht in de achterliggende cijfers. Daarnaast klinkt de oproep om kritisch te kijken naar mogelijk ‘onnodige’ of ‘niet werkende’ zorg.
Op 3 april wordt tijdens een informatieavond dieper ingegaan op de problematiek, in de hoop tot structurele en haalbare oplossingen te komen.
